Diyafram, obturatör, örtücü…
Bu üçlü eleman, ışığı yönetmemize sağlar.
Diyafram; objektiflerin içinden geçen ışığı düzenleyen mekanizmaya denir.
Diyafram halkası objektif üzerinde bulunur. Gözümüz değişik yoğunluktaki ışık koşullarında, ışığı denetlemek için iristen yararlanır. İris az ışıklı ortamlarda açılır ve içeriye daha fazla ışık girmesi sağlanır, tersi durumda iris çok ışıklı durumlarda kısılarak ışığın gözümüzü rahatsız etmesi engellenir. Diyaframda tıpkı iris gibi davranarak çok Işıklı durumlarda filmin yanmasını, az ışıklı durumlarda filmin ışıklı olmasını sağlar. Diyafram “f” harfi ile ifade edilir. Bu harf İngilizce “Focus”, Fransızca “Foyer” kelimelerinin baş harfidir.
Bir diyafram değeri, çapı ve merceğin odak uzaklığı ile formüle edilebilir. Diyafram Değeri = Merceğin Odak Uzaklığı / Diyaframın çapı Bu formüle göre bir bilinmeyen, diğer iki bilinen ile bulunabilir.
En açık diyafram değeri (genellikle f:2, f:2.8 gibi değerlerdir) azaldıkça ışık geçirgenliği artar, bu tür objektifler diğerlerine oranla daha pahalıdırlar. Sabit odak uzaklıklı normal objektiflerde bu değer f:1.8, f:1.4, f:1.2 değerlerine kadar düşebilir
Obturatör – Örtücü – Enstentane
Obturatörün iki işlevi vardır. Hareketi belirlemek ve örtücünün açık kalma süresini saptamaktır.. Örtücünün açık kalma süresine enstantane denir
Enstantane deklanşöre basılınca çalışır . Enstantane 1/sn. cinsinden ifade edilir. Ana enstantane değerleri 1, 2, 4, 8, 15, 30, 60, 125, 250, 500, 1000 gibidir. 1 enstantanenin altındaki değerler makinelerde farklı renklerle veya üzerine ” işareti konularak gösterilir ve bunlar 1/sn. değil direkt sn. cinsinden değerlerdir. Gelişmiş makinelerde ana enstantane değerlerinin 1/2, 1/3’lük kısımları alınarak ara enstantane değerleri elde edilir. Böylece çok daha hassas ölçümler yapılabilir.
Genel bir kural olarak, objektifinizin odak uzaklığına denk bir enstantane seçmelidir. 50mm’lik objektif ile-1/60 enstantane kullanılması, titremeleri dengeler. Teleobjektiflerde uzun olan objektiflerin üçayağa bağlansa da titreme olasılığının yüksekliğini unutmamak gerekir. 60 enstantane demek 1/60sn demektir. Birbirini takip eden enstantane değerlerinde sayı iki katına çıkınca, süre yarıya iner. Yarıya inince süre iki katına çıkar. 125 enstantane ile film pozlama yapılacaksa, bu değer filmin üzerine düşecek ışığın filmi 1/125sn süre ile etkileyeceğini gösterir.
B ve T Konumları
Çoğu uzun pozlama gereken zamanlarda makine üzerindeki en düşük enstantane değeri yetersiz kalabiliyor. Bu gibi durumlarda B (bulb) ve T (time) ayarları kullanılır. Bunun için makine kesinlikle bir tripot’a sabitlenmiş olmalıdır, hatta sarsıntıyı engellemek için kablo deklanşör veya uzaktan kumandalı deklanşör kullanılmalıdır. Eğer makinemiz üzerinde ayna kilidi (mirror lock: hareketli aynayı yukarıda tutarak fotograf çekimi sırasında sarsıntıyı engeller) varsa o da kullanılmalıdır.
B ve T arasındaki fark; makine B konumundayken perdenin açık kalması için deklanşöre sürekli basmak gerekir (deklanşör kilidi kullanılarak sürekli parmağımızın orda kalması engellenebilir). T konumunda ise deklanşöre basılınca perde açılır, perdenin kapanması için tekrar deklanşöre basmak gerekir.
Uzun poz gerektiren normal çekimlere ek olarak gece hareket eden ışıklı cisimlerin uzayan ışıkları, havai fişek gösterileri, şimşek fotografları gibi çekimler için bu ayarlardan yararlanılır.
Farklı makinelerin özellikleri de farklıdır. Araştırmalıdır.